Мұражай

Д.А.Қонаев ат.ЕЗА Елбасының «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы дер кезінде жазылған дүние. Өйткені өз тарихымызды әлем өркениеті тұрғысынан қарап зерделеу қажет. Мықты далалық өркениетіміздің бар екенін әлемге танытқанымыз жөн. Мақаланың әр бөлімі өткенді сараптай отырып, бүгінмен ұштастыра, ойлас¬тыра айтылған. Қазақ жұртының тарихи түп-тамыры өте тереңде жатыр. «Біз кімбіз? Қайдан келдік? Қайда барамыз?» деген сұрақтарға терең де толымды жауап беретін тарихымызды жүйелі түсінуіміз қажет. Мақаладағы көне тарихымызға қатысты негізгі жобалар Еуразия құрлығындағы саяси және экономикалық тарихтың беталысын талай рет түбегейлі өзгерткені туралы сыр шертеді, – деген ол осы бағыттағы жұмыстарды жетілдірудің жаңа деңгейін айқындаған бастама деп атады. Мемлекет басшысы «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласымен төл тарихымызды бір жүйеге келтіруге үндейді. Яғни, құр тарихи деректер емес, жалпақ жұрт түсінетін мәдени дүниеге айналдыру мәселесін қозғайды.        2 үлкен бөлім 1.ҰЛТ ТАРИХЫНДАҒЫ КЕҢІСТІК 2. Тарихи сананы жаңғыту. Алғы сөзде келесіні айтады Ел Басы: 1.Біріншіден, қосқан үлестері кейінірек сөз болатын протомемлекеттік бірлестіктердің дені қазіргі Қазақстан аумағында құрылып, қазақ ұлты этногенезінің негізгі элементтерін құрап отыр. 2.Екіншіден, біз айтқалы отырған зор мәдени жетістіктер шоғыры даламызға сырттан келген жоқ, керісінше, көпшілігі осы кең байтақ өлкеде пайда болып, со¬дан кейін Батыс пен Шығысқа, Күнгей мен Теріскейге таралды. 3.Үшіншіден, кейінгі жылдары табылған тарихи жәдігерлер біздің бабаларымыздың өз заманындағы ең озық, ең үздік технологиялық жаңалықтарға тікелей қатысы бар екенін айғақтайды.Бұл жәдігерлер Ұлы даланың жаһандық тарихтағы орнына тың көзқараспен қарауға мүм-кіндік береді.Тіпті, қазақтың кейбір ру тайпаларының атаулары «қазақ» этнонимінен(до названия казак)   талай ғасыр бұрын белгілі болған. Еуропацентристік көзқарас сақтар мен ғұндар және басқа да бүгінгі түркі халықтарының арғы бабалары саналатын этностық топтар біздің ұлтымыздың тарихи этногенезінің ажырамас бөлшегі болғаны туралы бұлтартпас фактілерді көруге мүмкіндік берген жоқ. Бұл – түрлі этностардың көптеген көрнекті тұлғалары өз үлестерін қосқан бүкіл халқымызға ортақ тарих.Ен бастысы. Бүгінде төл тарихымызға оң көзқарас керек.

 Сонымен, Ұлы даланың жеті қырына тоқталайық.І. ҰЛТ ТАРИХЫНДАҒЫ КЕҢІСТІК( пространство) ПЕН УАҚЫТ (Время) Біздің жеріміз материалдық мәдениеттің көптеген дүниелерінің пайда болған орны, бастау бұлағы десек, асыра айтқандық емес.

1. Атқа міну мәдениеті Атқа міну мәдениеті мен жылқы ша¬руа¬шылығы жер жүзіне Ұлы даладан тарағаны тарихтан белгілі. Еліміздің солтүстік өңіріндегі энеолит дәуіріне тиесілі «Ботай» қонысында жүргізілген қазба жұмыстары жылқының тұңғыш рет қазіргі Қазақстан аумағында қолға үйретілгенін дәлелдеді. Жылқыны қолға үйрету арқылы біз¬дің бабаларымыз өз дәуірінде адам айт¬қысыз үстемдікке ие болды. Жылқының қолға үйретілуі атқа міну.

2. Ұлы даладағы ежелгі металлургия Металл өндірудің амал-тәсілдерін табу тарихтың жаңа кезеңіне жол ашып, адамзат дамуының барысын түбегейлі өзгертті.

3. Аң стилі біздің ата-бабаларымыз қоршаған ортамен етене өмір сүріп, өздерін табиғат-тың ажырамас бөлшегі санаған. Бұл басты тұрмыс қағидаты Ұлы даланы мекендеген халықтардың дүниетанымы мен құндылықтарын қалыптастырды.

4. Алтын адам Біздің түп-тамырымызға жаңаша көзқараспен қарауға жол ашып, әлемдік ғылым үшін сенсация саналған жаңалық – 1969 жылы Қазақстанның Есік қорғанынан табылған, өнертанушы ғалымдар арасында «қазақстандық Тутанхамон» деген атқа ие болған «Алтын адам».                                      

5. Түркі әлемінің бесігі Қазақтардың және Еуразияның басқа да халықтарының тарихында Алтайдың алар орны ерекше. Осынау асқар таулар ғасырлар бойы Қазақстан жерінің тәжі ғана емес, күллі түркі әлемінің бесігі саналды. Дәл осы өңірде біздің дәуіріміздің І мыңжылдығының орта шенінде Түркі дүниесі пайда болып,. Мәселен, орта ғасырдағы Отырар қаласы әлемдік өркениеттің ұлы ойшылдарының бірі – Әбу Насыр әл-Фарабиді дүниеге әкелсе, түркі халықтарының рухани көшбасшыларының бірі Қожа Ахмет Яссауи Түркістан қаласында өмір сүріп, ілім таратқан.                                        

6. Ұлы Жібек жолы Еліміздің географиялық тұрғыдан ұтымды, яғни Еуразия құрлығының кіндігінде орналасуы ежелден әртүрлі мемлекеттер мен өркениеттер арасында транзиттік «дәліздердің» пайда болуына септігін тигізді. Біздің дәуірімізден бастап бұл құрлық жолдары Үлкен Еуразияның Шығысы мен Батысы, Солтүстігі мен Оңтүстігі арасындағы сауда және мәдениет саласындағы байланыстардың тран¬континентальды желісіне – Ұлы Жібек жолы жүйесіне айналды. 

7. Қазақстан – алма мен қызғалдақтың отаны Асқақ Алатаудың баурайы алма мен қыз-ғалдақтың «тарихи отаны» екені ғылыми тұрғыдан дәлелденген. Қарапайым, бірақ бүкіл әлем үшін өзіндік мән-маңызы зор бұл өсімдіктер осы жерде бүр жарып, жер жүзіне таралған. Қазақстан қазір де әлемдегі алма атаулының арғы атасы – Сиверс алмасының отаны саналады. Дәл осы тұқым!! Тарихи сананы жаңғыту оның ішінде - 6- үлкен ірі жобалар.

1. Архив – 2025 Тәуелсіздік.

2. Ұлы даланың ұлы есімдері Көпшіліктің.

3. Түркі әлемінің генезисі Қазақстан – күллі түркі халық¬та¬ры¬ның қасиетті «Қара шаңырағы».

. 4. Ұлы даланың ежелгі өнер және технологиялар музейі «Ұлы дала» атты ежелгі өнер және технологиялар музейін ашуға толық мүмкіндігіміз бар.

5. Дала фольклоры мен музыкасының мың жылы бұл жоба аясында бізге «Дала фольклорының антологиясын» жасау керек.

6. Тарихтың кино өнері мен телевизиядағы көрінісі Қазіргі замандағы халықтардың тарихи таным-түйсігінде кино өнері ерекше орын алады. Жалпы халықтың сана¬ында фильмдердегі жарқын кинообрадар іргелі ғылыми монографиялардағы деректі портреттерден гөрі маңыздырақ рөл атқарады.

Мемлекет басшысының «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласына арналған Қазақстан Жазушыларымен кездесуінің

БАҒДАРЛАМАСЫ

Өтетін күні: 17 қаңтар 2019 жыл

Өтетін уақыты: сағат 11.00

Өтетін орны: Қазақстан Жазушылары кітапханасы

Оқу залында «Ұлы даланың жеті қыры» атты кітап көрмесі ұйымдастырылған.

Қазақстан Жазушылары кітапханасының меңгерушісі Ағайса Елена Жамелқызы кіріспе сөзбен кездесуді ашып, іс-шараға қатысып отырған қонақтармен, жазушылармен таныстырады. Сөз кезегін модераторға береді.

Модератор: Батталханов Болысбек Заманбекұлы - Д.А.Қонаев атындағы Еуразиялық заң Академиясы ҚХА кафедрасының меңгерушісі, профессор;

1. Джанзакова Динара Дуйсеновна - «Нұр Отан» партиясының Әуезов аудандық филиалының Саяси кеңесінің Бюро мүшесі,

2. Асылы Әлиқызы Осман - ғалым, қоғам қайраткері, Филология ғылымының докторы, профессор, "Тіл жанашыры" құрмет белгісінің иегері; -  (ертең таңертен белгігі болады)

3. Мұратхан Шоқан – ақын, Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі, Алматы қаласы Жастар саясатын дамыту мемлекеттік қоры аясында құрылған «Әдебиет әлемі» орталығының жетекшісі;

4. Жарас Сәрсек - ақын, Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі;

5. Мақсат Мәлік - жазушы, Халықаралық «Шабыт» фестивалінің гран-при иегері;

6. Айсауле Қарымбай - №42 жалпы білім беретін мектеп директорының оқу ісі жөніндегі орынбасары; бастауыш пария ұйымының төрағасы;

Қатысушылар – 45 адам: Қаламгерлер, Әуезов ауданында орналасқан колледж, мектеп ұстаздары, кітапханашылар, бастауыш партия ұйымдарының төрағалары.

Заведующий кафедрой

АНК ЕЮА им. Д.А.Кунаева                                                   Б. Батталханов